[Ngữ Văn 12] Soạn bài Khái quát văn học Việt Nam từ đầu cách mạng tháng tám 1945 đến thế kỉ XX

Truyencotich.fun sẽ hướng dẫn soạn bài Khái quát văn học Việt Nam từ đầu Cách mạng tháng Tám 1945 đến thế kỉ XX. Bài soạn này sẽ giúp các em hiểu hơn về một số nét tổng quát về các chặng đường phát triển, những thành tựu chủ yếu và những đặc điểm cơ bản của văn học Việt Nam (VHVN) từ CMT8 năm 1945 đến năm 1975 và những đổi mới bước đầu của VHVN giai đoạn từ năm 1975, nhất là từ năm 1986 đến hết thế kỉ XX. 

Hướng dẫn soạn bài Khái quát văn học Việt Nam từ đầu cách mạng tháng tám 1945 đến thế kỉ XX

Câu 1 (trang 18 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

Tổng hợp những nét chính về tình hình lịch sử, xã hội, văn hóa có ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự hình thành và phát triển văn học Việt Nam từ sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến năm 1975:

- Cách mạng tháng Tám năm 1945

• Mở ra một kỉ nguyên mới trên đất nước ta, một nền văn học mới đã được khai sinh.
• Những khuynh hướng tư tưởng, tổ chức và quan niệm được thống nhất

- Đất nước trải qua nhiều sự kiện lớn:

• Công cuộc xây dựng cuộc sống mới, con người mới trong thời kỳ xã hội chủ nghĩa ở Miền Bắc.
• Trải qua hai cuộc kháng chiến yêu nước vĩ đại: chống Pháp, chống Mĩ

=> Hình thành kiểu nhà văn mới đó là: nhà văn - chiến sĩ, những tư tưởng, tình cảm rất riêng

Câu 2 (trang 18 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

Giai đoạn từ năm 1945 đến 1975 văn học Việt Nam phát triển qua ba chặng đường:

• Văn học thời chống Pháp ( 1945- 1954)
• Văn học thời kì xây dựng xã hội chủ nghĩa ( 1955- 1964)
• Văn học thời chống Mỹ (1965- 1975)

Tổng hợp những thành tựu chủ yếu

- Văn học thời chống Pháp (1945-1954)

• Nội dung chủ yếu ca ngợi về Tổ Quốc và quần chúng cách mạng: Dân khí miền Trung (Hoài Thanh), Huế tháng Tám, bất tuyệt (Tố Hữu), Tình sông núi (Trần Mai Ninh)...
• Phản ánh cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp: gắn với cách mạng, hướng tới đại chúng, ca ngợi dân tộc, niềm tin tương lai kháng chiến

- Văn học thời kì xây dựng xã hội chủ nghĩa (1955- 1964)

• Thể văn xuôi :

   • Thường viết về cuộc kháng chiến chống Pháp đã qua: Sống mãi với thủ đô (Nguyễn Huy Tưởng); Cao điểm cuối cùng (Hữu Mai); Trước giờ nổ súng (Lê Khâm) ...

   • Viết về hiện thực trước cách mạng: Mười năm (Tô Hoài); Vỡ bờ (Nguyễn Đình Thi); Cửa biển (Nguyên Hồng) ...Nguồn truyện tại truyencotich.fun

   • Hợp tác hóa nông nghiệp hóa XHCN miền Bắc: Mùa lạc (Nguyễn Khải); Cái sân gạch (Đào Vũ) ...

• Thơ ca thể hiện cảm hứng về hiện thực trong cuộc sống và vẻ đẹp của con người: Trời mỗi ngày lại sáng, Đất nở hoa (Huy Cận); Gió lộng (Tố Hữu); Ánh sáng và phù sa (Chế Lan Viên)
• Kịch nói: Ngọn lửa (Nguyên Vũ), Chị Nhàn, Nổi gió (Đào Hồng Cẩm) ...

- Văn học thời kì chống Mỹ (1965- 1975):

• Sáng tác miền Nam: Người mẹ cầm súng (Nguyễn Thi); Rừng xà nu (Nguyễn Trung Thành); Hòn đất (Anh Đức) ...
• Truyện kí: Chiếc lược ngà (Nguyễn Quang Sáng), Mẫn và tôi (Phan Tứ) ...
• Thơ ca: Ra trận, Máu và hoa (Tố Hữu); Những bài thơ đánh thắng giặc (Chế Lan Viên); Đầu súng trăng treo (Chính Hữu) ...
• Kịch: Đại đội trưởng của tôi (Đào Hồng Cẩm); Đôi mắt (Vũ Dũng Minh) ...

Câu 3 (trang 18 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

Nền văn học chủ yếu vận động theo hướng cách mạng hoá, gắn bó với vận mệnh đất nước hiện tại:

• Đề tài thường là hiện thực cách mạng, nội dung là lí tưởng cách mạng
• Phản ánh hình tượng những người chiến sĩ trên mặt trận vũ trang dân quân, du kích, thanh niên xung phong,.....

Nền văn học hướng về đại chúng

• Lực lượng sáng tác: bổ sung những cây bút từ trong nhân dân.
• Nội dung sáng tác: phản ánh đời sống nhân dân, tâm tư, khát vọng, nỗi bất hạnh của họ trong xã hội cũ, phát hiện khả năng và phẩm chất của người lao động, tập trung xây dựng hình tượng quần chúng cách mạng.
• Nghệ thuật: giản dị, dễ hiểu, ngắn gọn, phát huy thể thơ dân tộc.

Nền văn học chủ yếu mang khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn

• Văn học đậm khuynh hướng sử thi:
  • Đề cập tới những vấn đề chung của cả cộng đồng, đất nước, thời đại
  • Nhận vật tiêu biểu cho lí tưởng chung của dân tộc, gắn bó số phận mình với số phận đất nước, kết tinh những phẩm chất cao đẹp của cộng đồng.
  • Lời văn mang giọng điệu ngợi ca, trang trọng và đẹp một cách tráng lệ:
• Văn học mang cảm hứng lãng mạn:
  • Các tác phẩm tràn đầy mơ ước, hướng tới tương lai
  • Khẳng định lí tưởng của cuộc sống mới, vẻ đẹp của con người mới, ca ngợi chủ nghĩa anh hùng cách mạng.

Câu 4 (trang 18 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

• Đất nước chuyển sang nền kinh tế thị trường: xã hội thay đổi quan điểm; góc nhìn đối với con người và nghệ thuật đa diện hơn, linh hoạt, góc cạnh hơn...
• Tiếp xúc rộng rãi với văn hoá thế giới.
• Nhu cầu của bạn đọc phóng phú và đa dạng hơn trước.
• Đảng Cộng sản Việt Nam có nhiều đổi mới trong quan điểm chỉ đạo văn học nghệ thuật.

→Đất nước bước vào công cuộc đổi mới thúc đẩy nền văn hoá cũng phải đổi mới phù hợp

Câu 5 (trang 18 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

• Thơ ca: có sự đổi mới, mở rộng đề tài, nội dung, hình thức
• Văn xuôi:
  • Tiểu thuyết chống tiêu cực, truyện ngắn thế sự
  • Một số tác phẩm văn xuôi tiêu biểu viết theo tinh thần đổi mới: Hai người trở lại trung đoàn (Thái Bá Lợi), Mùa lá rụng trong vườn (Ma Văn Kháng), Chiếc thuyền ngoài xa (Nguyễn Minh Châu),…..
• Phóng sự điều tra nhìn thẳng vào hiện thực, nhiều phóng sự đã thu hút sự chú ý của người đọc
• Lý luận, nghiên cứu, phê bình văn bình văn học cũng có nghĩa đổi mới